Zator płucny jest poważnym stanem medycznym zagrażającym życiu, wymagającym natychmiastowej interwencji. Powstaje w wyniku zablokowania tętnicy płucnej przez fragment zakrzepu, co powoduje niedostateczne ukrwienie płuc i potencjalnie prowadzi do niewydolności oddechowej. Kluczowe jest zrozumienie, od czego może powstać zator płucny, aby móc zapobiegać jego wystąpieniu i szybko zareagować w przypadku objawów.
Przyczyny zatorowości płucnej
Podstawową przyczyną zatorowości płucnej jest powstanie zakrzepu w żyłach głębokich kończyn dolnych lub miednicy, czyli zakrzepicy żył głębokich. Fragment takiego zakrzepu może oderwać się i przemieścić do krążenia płucnego, powodując zablokowanie tętnicy płucnej lub jej jej odgałęzień [3].
Dochodzi w ten sposób do powstania zatoru, czyli przesuniętego fragmentu zakrzepu, który blokuje przepływ krwi w płucach. Taki mechanizm jest najczęstszy i stanowi około 90% przypadków zatorowości płucnej [3].
Warto zaznaczyć, że ryzyko wystąpienia zatorowości zwiększa się u pacjentów z długotrwałym unieruchomieniem, w tym w trakcie pooperacyjnej rekonwalescencji, u kobiet w ciąży, a także u chorych na nowotwory, szczególnie te zaawansowane [3].
Czynniki ryzyka i dodatkowe przyczyny
Oprócz zakrzepicy żył głębokich, na pojawienie się zatoru mogą wpływać inne czynniki. Należą do nich choroby powięziowe, zmiany w naczyniach krwionośnych, a także czynniki genetyczne sprzyjające skłonności do tworzenia się zakrzepów [3].
Nie można zapominać o sytuacjach, które sprzyjają zatrzymaniu krążenia i tworzeniu się zakrzepów. Do takich należą choroby serca, długotrwała unieruchomienie, operacje chirurgiczne, urazy, a także przyjmowanie leków hormonalnych [3].
Wszystkie te czynniki mogą współgrać, zwiększając ryzyko powstania zakrzepów, które później mogą wywołać zator płucny. Dlatego profilaktyka i odpowiednia opieka medyczna są kluczowe w grupach ryzyka [3].
Mechanizm powstawania zatoru płucnego
Proces powstania zatoru zaczyna się od zakrzepicy, czyli tworzenia zakrzepu w żyłach głębokich. Fragment tego zakrzepu oderwa się i wraz z przepływem krwi przemieszcza się w kierunku serca, a następnie do tętnicy płucnej. Tam dochodzi do zablokowania przepływu krwi, powodując zator [3].
Zakrzep zatykający tętnicę płucną lub jej gałęzie ogranicza perfuzję płuc, co może prowadzić do niedotlenienia organizmu i poważnych powikłań, takich jak niewydolność serca czy zgon. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie [3].
Na długo przed pojawieniem się objawów mogą rozwijać się głębokie zakrzepy, dlatego istotne jest zrozumienie procesów powstawania zakrzepów i ich związku z zatorowością płucną [3].
Podsumowanie i znaczenie profilaktyki
Wspólną cechą stanów predysponujących do powstania zatoru jest zwiększone ryzyko tworzenia się zakrzepów. Dlatego profilaktyka obejmuje m.in. stosowanie leków przeciwzakrzepowych, unikanie długotrwałego unieruchomienia, aktywność fizyczną i kontrolę chorób towarzyszących [3].
Najważniejsze jest jednak szybkie rozpoznanie objawów i natychmiastowe podjęcie leczenia w celu zapobiegania powikłaniom i uratowania życia. Dlatego pacjenci ze zwiększonym ryzykiem powinni być pod stałą opieką medyczną [3].
Podsumowanie
Podsumowując, od czego może powstać zator płucny? Najczęściej wynika on z powstawania zakrzepów żył głębokich, a czynniki ryzyka obejmują unieruchomienie, choroby serca, nowotwory oraz czynniki genetyczne. Zrozumienie mechanizmu powstawania tego schorzenia jest kluczowe dla jego zapobiegania i wczesnej diagnostyki.
Źródła:
- [1] https://www.doz.pl/czytelnia/a13374-Zator_plucny__objawy_przyczyny_rokowania_i_zapobieganie
- [2] https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zatorowoscplucna/104653,zatorowosc-plucna
- [3] https://diag.pl/pacjent/artykuly/zatorowosc-plucna-objawy-leczenie-rokowania/
- [4] https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/co-to-jest-zatorowosc-plucna-objawy-przyczyny-i-leczenie-zatorowosci-plucnej
- [5] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/objawy-zatoru-plucnego-pierwsze-oznaki-przyczyny-i-rokowania/
Capra Campinos – nowoczesny portal ogólnotematyczny, który łączy profesjonalizm z przystępnością. Dostarczamy rzetelne i inspirujące treści z dziedzin biznesu, lifestyle’u, technologii i wielu innych. Zwinnie poruszamy się po każdym temacie, tworząc wartościowe artykuły dla wymagających czytelników.